Το κείμενο που ακολουθεί [ σε ακριβή μετάφραση] είναι η παρουσίαση της Έκθεσης των προτάσεων παρέμβασης για την Ανάπτυξη μιας Πόλης –Δήμου το οποίο ανατέθηκε από την Οργανωτική Επιτροπή Στρατηγικού Σχεδιασμού στην Επιστημονική Επιτροπή του Δήμου Φλωρεντίας – Ιταλία. Για τη σύνταξη της πλήρους Έκθεσης – με 108 σελίδες – συνεργάστηκαν : οι Εργατικές Ομοσπονδίες, το Βιομηχανικό Επιμελητήριο, το Πανεπιστήμιο Φλωρεντίας, το Εμπορικό Επιμελητήριο και η Ένωση Βιοτεχνών του Δήμου Φλωρεντίας.

Η διακυβέρνηση των πόλεων γίνεται όλο και πιο δύσκολη γιατί οι σχέσεις μεταξύ των λειτουργιών τους – οικονομικών και κοινωνικών – γίνονται ολοένα και πιο πολύπλοκες. Από την άλλη, είναι προφανές πως το μέλλον κάθε πόλης βρίσκεται αποκλειστικά στα δικά της χέρια. Εξαρτάται, βέβαια, κάθε φορά, από την ικανότητα της Διοίκησης της πόλης να εκφράσει Συνεκτικότητα και Πρόγραμμα. Σε μια εποχή, που, με την οικονομική παγκοσμιοποίηση φθείρονται τα εθνικά κρατικά συμφέροντα, οι πόλεις πρέπει να αποκτήσουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στις δικές τους δυνάμεις. Βέβαια, θα υπάρχει πάντα το κράτος που ως αλεξιπτωτιστής θα παρεμβαίνει και επιπλέον θα αυξάνει τον ανταγωνισμό μεταξύ Πόλης – Δήμου και Περιφέρειας προκειμένου να προσελκύσει οικονομικές δραστηριότητες. Τα ρίσκα εδώ είναι πιθανά, όμως, είναι πιθανές και οι νέες ευκαιρίες που θα εμφανιστούν μέσα από αυτόν τον ανταγωνισμό.Είναι , πράγματι, αλήθεια πως οι επιχειρήσεις και οι οικονομικές δραστηριότητες γίνονται ολοένα και πιο κινητικές στον τομέα της αναζήτησης ευνοϊκότερων συνθηκών λειτουργίας, όμως, είναι και πιο ευαίσθητες, από ότι στο παρελθόν,απέναντι στο εξωτερικό περιβάλλον και τις διαμορφωμένες συνθήκες. Όχι μόνο στις οικονομικές – όπως οι υποδομές, οι υπηρεσίες, η προσφορά και ποιότητα εργασίας – αλλά επίσης και στο κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον. Η ποιότητα της ζωής στην πόλη, η κοινωνική συνεκτικότητα και η πολιτιστική δυναμική, αποτελούν παραμέτρους ολοένα και πιο σπουδαίους για την οικονομική ανάπτυξη.

Εδώ, ακριβώς, προκύπτουν οι νέες ευκαιρίες για την ίδια την Πόλη : να καταφέρει να ολοκληρώσει και να συντονίσει αποτελεσματικά τις οικονομικές,πολιτιστικές και κοινωνικές λειτουργίες προκειμένου να βελτιωθούν οι συνθήκες διαβίωσης των κατοίκων. Είναι φυσικό πως δεν είναι και τόσο εύκολο και πως οι τοπικές κυβερνήσεις δεν θα τα καταφέρουν μόνες τους. Τα εργαλεία των υφιστάμενων Στρατηγικών Σχεδίων είναι πεπαλαιωμένα και άκαμπτα, ενώ οι οικονομικοί πόροι δεν επαρκούν. Ιδίως όταν πρόκειται για Πόλεις – Δήμους όπου τα όρια των Δήμων χάνονται μέσα στην ευρύτερη Μητρόπολη όπως η Αθήνα.Μπροστά σε αυτό το πρόβλημα και τις δυσκολίες που περιορίζουν τις δυνατότητες των τοπικών κυβερνήσεων, πολλές ευρωπαϊκές πόλεις δρομολόγησαν νέες μορφές Στρατηγικού Σχεδιασμού ενώ η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση ανέλαβε το νέο αυτό εργαλείο ως απαραίτητο εργαλείο για μια τοπικά κυβέρνηση.

Πρόκειται για μια διαδικασία εθελούσιας συνεργασίας μεταξύ των διάφορων Τομέων Δημόσιων και Ιδιωτικών που συμφωνούν μεταξύ τους σε μια πορεία που και οι δύο συμμερίζονται. Καθορίζουν τους στρατηγικούς στόχους και αναλαμβάνουν να πραγματοποιήσουν μια σειρά από ενέργειες με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Με τον τρόπο αυτόν, επιχειρείται κάθε φορά να αντιμετωπιστεί όχι μόνο το πρόβλημα του συντονισμού μεταξύ των διαφόρων δημόσιων θεσμών, που είναι δύσκολο να επιτευχθεί μόνο με την ιεραρχική οδό, αλλά επίσης και να συνδυάσει και συνδέσει τους οργανισμούς που εκπροσωπούν τα οικονομικά,κοινωνικά και πολιτιστικά συμφέροντα.Ο ρόλος των ιδιωτικών παραγόντων είναι αποφασιστικός όχι μόνο ως προς τους οικονομικούς πόρους που πρόκειται να επενδυθούν, αλλά και για την ενημέρωση και τη συγκατάθεση που απαιτούνται προκειμένου να πραγματοποιηθούν επαρκείς και συντονισμένες οικονομικές παρεμβάσεις . Η συνεργασία [ και συνεπιχειρηματικότητα] μεταξύ Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα καθώς και η ολοκλήρωση των Τομεακών πολιτικών μέσα σε ένα συμμεριστικό και συντονισμένο πλαίσιο είναι συνεπώς τα κρίσιμα ζητήματα για την επιτυχία του Στρατηγικού Σχεδιασμού. Οι προτάσεις που αναπτύχθηκαν μέχρις εδώ, προφανώς δεν θέτουν ζήτημα υποκατάστασης των αποφάσεων των συνελεύσεων των τοπικών κυβερνήσεων και ούτε φυσικά τις αμφισβητούν. Ο ρόλος τους είναι να εμπλουτίσουν και εφοδιάσουν τις κυβερνήσεις αυτές με νέες ιδέες και πληροφορίες , προκειμένου να εξασφαλίσουν τις αναγκαίες συναινέσεις και πρόσθετους οικονομικούς πόρους. Η κινητικότητα της Τοπικής Κοινωνίας και η πλέον ευρεία συμμετοχή των πολιτών σε ζητήματα απαραίτητα για την ανάπτυξη και τη βελτίωση ποιότητας ζωής αποτελούν αναγκαία και απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία των παραπάνω μεθόδων.

Ο Στρατηγικός Σχεδιασμός δεν συνεπάγεται ένα είδος πληρεξουσίου ή υποχρέωσης των Δημόσιων Λειτουργιών σε διαφορετική κατάσταση από αυτήν για την οποία δημοκρατικά έχουν επιλεχθεί και ούτε εμφανίζεται ως τεχνοκρατικό πείραμα που εμπιστεύεται την ικανότητα ενός συστημικού σχεδιασμού«ειδικών». Αντιθέτως, ο Στρατηγικός Σχεδιασμός επιβάλλεται να συναινεί εμφανώς με τους θεσμούς της Τοπικής Κυβέρνησης , να συνδιαλέγεται και να αποφαίνεται σε Προγράμματα και Πράξεις που μπορούν να αποκομίσουν πλεονεκτήματα από μια ευρεία πλειοψηφία τόσο των δημόσιων παρεμβάσεων μεταξύ τους όσο και των ιδιωτικών.

Τελειώνοντας, ας τονιστεί πως πολλές ευρωπαϊκές πόλεις προχώρησαν τα τελευταία χρόνια στην κατεύθυνση αυτού του είδους Στρατηγικού Σχεδιασμού μεταξύ των οποίων είναι η Βαρκελώνη, η Γλασκώβη, η Φραγκφούρτη, το Τορίνο,το Μονακό, η Λιόν, το Μιλάνο η Ρώμη, η Φλωρεντία και άλλες. Τα επεξεργασμένα Προγράμματα και η εμπειρία από τις πόλεις αυτές είναι και μεγάλη και δημοσιοποιημένη έτσι ώστε κάθε τοπική κυβέρνηση να μπορεί να τη μελετήσει. Φτάνει να το θέλει αλλά και να αποδεχτεί πως η ανάπτυξη επιτυγχάνεται μόνο με νέους σύγχρονους τρόπους, ρεαλιστικούς και προπάντων απαγκιστρωμένους από παλιά πρότυπα και επιλεκτικές λύσεις.

Νίκος Κορμπάς

Αρχιτέκτων Μηχανικός